Een goed verhaal valt of staat bij het vermogen van een schrijver om de wereld om zich heen te observeren en op een unieke, of beter gezegd persoonlijke manier te duiden. Een belangrijke beslissing die een schrijver moet nemen, is daarom het bepalen van het vertelperspectief.

Een goed vertelperspectief kan jouw verhaal als schrijver verrijken, de lezer bij zijn lurven grijpen, met andere woorden, is nogal belangrijk. In dit artikel onderzoeken we wat vertelperspectief eigenlijk precies inhoudt, welke soorten perspectieven voor het schrijven van een boek of levensverhaal er zijn en hoe je als schrijver het juiste perspectief voor je boek kiest.

Vertelperspectief bij het schrijven van een boek: wat houdt het in?

Vertelperspectief is het gezichtspunt van waaruit een verhaal of boek wordt verteld. Het beïnvloedt de manier waarop de lezer de gebeurtenissen ervaart en de personages begrijpt. Er zijn verschillende vertelperspectieven, elk met zijn eigen kenmerken en effecten op het verhaal, een paar voorbeelden:

De eerste persoon: De intieme blik van de verteller

Bij het gebruik van de eerste persoon vertelt een personage in een boek het verhaal vanuit zijn of haar eigen perspectief. Het wordt gekenmerkt door het gebruik van de ik-vorm, zoals “ik deed dit” of “ik voelde dat”. Dit perspectief biedt een diepgaand inzicht in de gedachten en emoties van de verteller, waardoor een sterke band kan ontstaan tussen de lezer en het personage. Ik-boeken zijn vaak wat dichter op de huid geschreven en dat kan voor persoonlijke boeken zoals levensverhalen een mooie vorm zijn.

De eerste persoonsvorm brengt ook beperkingen met zich mee, aangezien de lezer alleen weet wat de verteller weet kan het gebruik van deze vertelvorm in een boek ook leiden tot een beperkt begrip van andere personages of gebeurtenissen die buiten het gezichtsveld van de verteller vallen. Historische romans worden bijvoorbeeld meestal niet in de ik-vorm verteld. Meestal moet ik benadrukken want het gebeurt wel.

De tweede persoon: De directe betrekking met de lezer

Het gebruik van de tweede persoon is minder gebruikelijk in fictie, maar het kan een krachtig effect hebben. Hierbij wordt de lezer direct aangesproken met termen als "jij" of "jouw". Dit perspectief creëert een directe betrokkenheid en kan de lezer het gevoel geven alsof hij de hoofdrol speelt in het verhaal. We zien dit soms in zelfhulpboeken. Deze vorm nodigt uit om actief mee te denken als lezer en het boek op jezelf te betrekken.

Hoewel het interessant is, kan het gebruik van de tweede persoon ook als opdringerig worden ervaren. Het is belangrijk om dit perspectief met zorg te gebruiken om te voorkomen dat het de lezer afschrikt.

De derde persoon beperkt: Het observerende oog

In dit perspectief wordt het verhaal verteld door een externe verteller die de gedachten en gevoelens van slechts één personage kent. Het maakt gebruik van hij/zij-vormen. Dit biedt enige afstand tot het personage, waardoor de auteur meer flexibiliteit heeft bij het onthullen van informatie.

De ‘derde persoon beperkt’ maakt het mogelijk om verschillende personages te verkennen zonder volledig in hun hoofden te duiken. Dit kan een evenwichtig overzicht van het verhaal bieden en de lezer een breder begrip geven.

De derde persoon onbeperkt: De alwetende verteller

Bij dit perspectief heeft de verteller toegang tot de gedachten en emoties van alle personages. Het biedt een alwetend overzicht en kan diep ingaan op de motivaties en geheimen van elk personage. Dit perspectief geeft de auteur maximale vrijheid, maar het vereist ook een zorgvuldige hantering om verwarring bij de lezer te voorkomen.

De keuze voor een bepaald vertelperspectief bij het schrijven van een boek heeft invloed op de manier waarop het verhaal wordt beleefd en begrepen. Het is belangrijk om het perspectief zorgvuldig te selecteren op basis van het beoogde effect en de doelstellingen van het verhaal.

De derde persoonsvorm is een veel gebruikte vorm in romans omdat je als schrijver makkelijk kan schakelen tussen personages. Jonathan Franzen, veel geroemd Amerikaans auteur, maakt bijvoorbeeld van deze vorm gebruik. Hij schrijft enorme pillen waarin hij diep inzicht geeft in verschillende personages en er uiteindelijk een zeer onderhoudend en diepgevoeld verhaal ontstaat. De derde persoon is niet voor iedere schrijver weggelegd maar kan voor briljante en genuanceerde literatuur zorgen.

Op zoek naar een schrijver die jou kan helpen bij het kiezen van het juiste vertelperspectief bij het schrijven van jouw levensverhaal? Dan maken we graag vrijblijvend kennis. Neem eens contact op.

Maar hoe kies je nou het juiste vertelperspectief voor jou?

Het selecteren van het juiste vertelperspectief bij het schrijven van een boek of levensverhaal is dus een behoorlijk cruciale beslissing die het succes van een verhaal in grote mate kan bepaalt. Om je op weg te helpen geven we je hieronder wat overwegingen die je mee kunt nemen bij het kiezen van het juiste vertelperspectief:

Doel en toon van het verhaal:

Als het verhaal draait om de innerlijke strijd en persoonlijke groei van een personage, kan de eerste persoon een effectieve keuze zijn. Voor een meer objectieve benadering van gebeurtenissen kan de derde persoon beperkt of onbeperkt geschikt zijn, afhankelijk van de gewenste afstand tot de personages.

Diepte van karakterontwikkeling:

Als de focus ligt op het diep verkennen van de gedachten en emoties van één personage, kan de eerste persoon of de derde persoon beperkt geschikt zijn.

Voor een breder begrip van meerdere personages en hun interacties kan de derde persoon onbeperkt passender zijn.

Spanning en onthulling van informatie:

Bij het creëren van spanning en onzekerheid kan het beperken van informatie door de eerste persoon of de derde persoon beperkt de nieuwsgierigheid van de lezer vergroten. Voor een snellere onthulling van informatie kan de derde persoon onbeperkt handiger zijn.

Lezersbetrokkenheid:

Als een sterke band tussen de lezer en het personage wenselijk is, kan de eerste persoon effectief zijn. De tweede persoon kan ook zorgen voor directe betrokkenheid, maar moet met voorzichtigheid worden gebruikt.

Originaliteit:

Soms kan het kiezen van een ongebruikelijk perspectief, zoals de tweede persoon of een combinatie van perspectieven, zorgen voor originaliteit

Of het nu gaat om de diepe onderdompeling van de eerste persoon, de objectiviteit van de derde persoon, of de alwetendheid van de derde persoon; de keuze voor het perspectief beïnvloedt hoe lezers zich zullen verbinden met jouw verhaal. Het is deze verbinding die een verhaal transformeert van woorden op papier naar een meeslepende ervaring voor de lezer.

In de wereld van schrijven is het vertelperspectief een krachtig instrument dat de creativiteit van de auteur kan sturen en de lezer kan meenemen in een verhaal vol emoties en ontdekkingen. Succes!

Bij Stijlfiguur tekstbureau B.V. werken we met ervaren auteurs om jouw verhaal tot een prachtig boek te maken. Neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken. We koppelen je op basis van een eerste gesprek aan de juiste schrijver. Dat doen we op basis van jouw unieke ervaringen en natuurlijk op ons gevoel. Uiteindelijk is jouw keuze voor een schrijver een hele persoonlijke. Neem vrijblijvend contact met ons op.